W czerwcowym wydaniu
polonijnego periodyku Dwukropek jak zawsze znajdujemy wiele historycznych
informacji o Polsce.
Bronisław Czech - as polskiego narciarstwa
Mija 70. rocznica śmierci
wielkie polskiego zakopiańskiego sportowca Bronisława Czecha ksywa Bronek.
Urodził się
Zakopanem 25 lipca 1908 r. Rodzicami jego byli Józefa Czecha i Stanisławy z
Namysłowskich. Swoją naukę pobierał najpierw w szkole ludowej, a potem ukończeń
trzy klasy w Państwowej Szkole Przemysłu Drzewnego odbył dwuletnie studia w
warszawskim Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego gdzie zdał maturę, a
następnie otrzymał dyplom nauczyciela wychowania fizycznego.
Polski Związek Narciarski w
1932 r. nadarzył mu tytuł „honorowego nauczyciela narciarstwa w stopniu
trenera”, który stał się jego zawodem.
Był trzykrotnym olimpijczykiem, w swojej karierze został wielokrotnym
mistrzem Polski. Najważniejsze był człowiekiem o szerokich horyzontach i zainteresowaniach.
Podczas
II Wojny Światowej został złapany przez okupantów i został osadzony w Obozie
Koncentracyjnym w Oświęcimiu gdzie zmarł 5 czerwca 1944 r. Pośmiertnie został
odznaczony Krzyżem Walecznych w 1967 r oraz Krzyżem Oświęcimskim 1987 roku. Na
Cmentarzu Zasłużonych w Zakopanem na Pęksowym Brzyzku znajduje się symboliczna
mogiła mistrza nart.
Międzynarodowy Dzień
Heraldyki został uchwalony 10
czerwca jako święto heraldyki i zaliczony został do działu nauki zajmującej się
badaniem historii herbów, jak też analizą ich symboliki oraz zasadami ich
kształtowania.
Za początki heraldyki uznano
znaki wojskowe umieszczane na tarczach, hełmach oraz chorągwiach,. Początki
ściśle są związane z rycerstwem oraz rycerskimi obyczajami. Jak wynika z
historii w średniowieczu pojawiła się potrzeba rozróżnienia poszczególnych
rycerzy, jak też całych oddziałów. Ważny to był symbol danego rodu jak też
władcy. Figury heraldyczne tworzono głównie na potrzeby związane z odróżnianiem
kto jest swój a kto wróg.
Polskie herby szlachecki
składa się zazwyczaj z siedmiu elementów: tarczy, godła, barwy, hełmu, korony,
klejnotu oraz labrów jako ozdoby herbu.
Tarcza to Podstawowy element herbu - tarcza powszechnie
używana w średniowieczu przez stan rycerski, była tym właśnie miejscem gdzie
godło herbowe eksponowano w największym stopniu. Właśnie dlatego zarys tarczy
na trwałe wszedł do kanonu stałych elementów herbu. Z biegiem czasu kształt
tarczy ulegał zmianie.
Godło to był znak rycerskiego
rodu. Zazwyczaj wypełnia obszar pola tarczy.
Barwy w początkowej okresie używano w heraldyce pięciu
kolorów: czerwieni, błękitu, czerni oraz “kolorów metalicznych” - złotego i
srebrnego. W późniejszym okresie dołączono zieleń oraz purpurę. Podstawową
zasadą było, aby w herbie znajdował jeden kolor zwykły i jeden metaliczny i aby
te same barwy nie nakładały.
Hełm
był
czwartym podstawowym elementem heraldycznym. W XIV
wieku stosowano w polskiej heraldyce konstrukcje typu garnczkowego. Tzw. Żabi
pysk pojawia się dopiero w XV wieku, a przypadku młodszych rodów, żyjących w
wieku XVI hełm prętowy. Badacze historii nie doszukują się specjalnych znaczeń
zarówno w umieszczaniu hełmu np. z profilu, czy w jego kolorze.
Korona heraldyczna było
pełnoprawnym składnikiem herbu dopiero w XV wieku. Pojawienie
się nawiązuje
do greckich oraz rzymskich obrzędów i ceremonii takich jak przyznanie laurowych
lub złotych wieńców, które w późniejszym okresie przekształcił się w korony.
Społeczność feudalna potrzebowała oznak świadczących zajmowanej w hierarchii
pozycji. Powstała tym samym nowa kategoria koron nazwanych rangowymi. Na
terenie Polski pojawiają się następujące rodzaje koron heraldycznych:
królewskie, książęce, hrabiowskie, baronowskie oraz szlacheckie.
Klejnot to najbardziej istotny element herbu, oczywiście nie
licząc godła, uznawany był umieszczony klejnot. W Polsce klejnot był początkowo
w postaci piór, zaczął się pojawiać na początku XIV wieku. Znane były między
innymi w herbach rodów zna terenie Śląska oraz Galicji. Wykształciły się
następujące rodzaje klejnotów:
- klejnot tożsamy z godłem na tarczy,
inaczej tautologiczny, spotykany w herbach: Topór, Poraj, Leliwa, Korab,
Bończa.
- klejnot nieidentyczny występujący w herbach:
Jelita, Pomian, Szreniawa, Nałęcz, Ogończyk, Bogoria.
- klejnot w postaci
bardzo starego godła miał świadczy o „młodości” rodziny, np. Topór w
klejnocie Starykoń.
- klejnoty ozdobne typu
strusie pióra zazwyczaj jest ich pięć lub trzy oraz bardzo rzadko pawie, spotykane w
herbach: Janina, Trąby, Kościesza, Wadwicz.
Ze względu na tematykę
wyróżniamy następujące kategorie klejnotów:
- Zwierzęce - reprezentowane przez lwy,
smoki, gryfy, jednorożce, jastrzębie, lub często same motywy skrzydeł orlego
lub sępiego przestrzelonego strzałą.
- Postacie ludzkie jak rycerz w zbroi,
kobieta, a czasem części ludzkiego ciała np. ramię z mieczem.
- Roślinne pojawiają się nieczęsto
oraz raczej w młodszych rodach pod postacią sosny, dębu, róży. Wśród
pozostałych motywów w heraldyce polskiej, przeważają pióra strusie, głównie w
kolorze srebrnym i pawie, pod postacią złotego pióropusza lub ogona.
Ozdoby herbu zwane też labrami. Wywodzą
się z chust, które rycerze zakładali na hełmy chroniąc się przed promieniami
słońca podczas wypraw krzyżowych. Labry na zachodzie Europy pojawiają się w XIV
wieku, w Polsce w XV. Następne co do kolejności występowania są płaszcze i
namioty, mające symbolizować baldachim króla. W Rzeczypospolitej prawo do
umieszczenia tego elementu okalającego herb posiadają rody książęce. Kolejną
składową o charakterze dekoracyjnym są trzymacze, czyli podpory tarczowe
występujące z obu stron tarczy. Przybierały one formę aniołów, rycerzy, czy
zwierząt.
W Polsce obowiązywała
zasada, że trzymacze stosuje się wyłącznie w przypadku herbów rodów utytułowanych
- hrabiowskich, baronowskich. Kolejnym elementem występującym u nas to dewizy,
o rodowodzie zachodnioeuropejskim. Motto wywodzi się z dawnej mysli przewodniej
rodziny lub proklamy. Umieszczano je najczęściej na wstędze przy tarczy. W
Polsce dewizy pojawiają się w XVIII wieku, a stają się normą w wieku XIX.
Zawołania czyli okrzyk to specyfika
polskiej heraldyki, na
zachodzie
Europy prawie nie występują. Geneza zawołań jest trudna do jednoznacznego
ustalenia, wiąże się ją z nazwą rodziny, hasłem - symbolem zwołującym ród na
zebranie, miejscem występowania danego rodu lub jego protoplastą.
Dwukropek wydawany jest na
terenie Republiki Południowej Afryki .Periodyk promuje tam między innymi
wśród tam zamieszkałej poloni, kulturę polską. Miesięcznik ma siedzibę w Cape
Town. Redaktorem naczelnym jest Joanna Majksner - Pinska. Okładki
tradycyjnie projektuje Marek Piński.
(zdjęcia
i materiał jest chroniony prawem autorskim)
W najbliższą niedzielę 3
sierpnia startuje w Gdańsku 71. Tour de Pologne z pod historycznej bramy nr 2 Stoczni
Gdańskiej im. Lenina. Miejsce jest związane z polską Solidarnością i 25. rocznicą
wolnych wyborów 4 czerwca 1989.
Organizatorzy 71. Tour de
Pologne poinformowali, że patronem honorowym otwarcia wyścigu startu oraz I
etapu jest Prezydent Lech Wałęsa
laureat Pokojowej Nagrody Nobla.
Na podstawie informacji od
organizatorów przedstawiam jakie zostały zgłoszone ekipy na 71. Tour de Pologne
UCI World Tour :
Warto aby mieszkańcy przez,
które będzie jechał wyścig jak też na startów oraz na metach licznie
dopingowały kolarzy.
